Μπερνστάιν, Έντβαρντ

(Edward Bernstein, 1850 – 1932). Γερμανός πολιτικός. Ήταν οπαδός του Ε. Ντίρινγκ και υπέρμαχος του ιδεολογικού συμβιβασμού, μαζί με τον Λασάλ και τους οπαδούς του. Προσχώρησε στη σοσιαλδημοκρατία το 1872. Ύστερα από έντονη κριτική των θέσεών του από τους Καρλ Μαρξ και Φρίντριχ Ένγκελς, ο Μ. παραιτήθηκε για λίγο διάστημα από τις μετριοπαθείς θέσεις του, αλλά από το 1881 έως το 1890 έγινε και πάλι φανατικός θεωρητικός του συμβιβασμού ως εκδότης του κεντρικού οργάνου των σοσιαλδημοκρατών, Σοσιαλδημοκράτης. Στα μέσα μάλιστα της δεκαετίας του 1890 ο Μ. ήρθε σε πλήρη ρήξη με τον μαρξισμό. Ο Μ., με τα άρθρα του Προβλήματα του σοσιαλισμού και Καθήκοντα της σοσιαλδημοκρατίας, πρότεινε πρόγραμμα που αναθεωρούσε όλες τις θεμελιώδεις θέσεις του Καρλ Μαρξ, με τον ισχυρισμό ότι ήταν ξεπερασμένες. Σύμφωνα με τις τελικές του απόψεις, η ειρηνική εξελικτική πορεία ήταν ο μόνος δρόμος για τη δημιουργία μιας νέας κοινωνίας. Εκθείαζε ταυτόχρονα την αστική δημοκρατία και αμφισβητούσε κάθε θεωρία που αναφερόταν στο ενδεχόμενο μιας σοσιαλιστικής επανάστασης. Το 1917, μαζί με τον Κ. Κάουτσκι, ίδρυσε το Ανεξάρτητο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας.